İnsan Hakları İhlal İddiası Başvurularına İlişkin Sayısal Veriler (2010 YILI)
İnsan Hakları İhlal İddiası
Başvurularına İlişkin Sayısal Veriler (2010 YILI)
Bilindiği üzere, 3056 sayılı
Başbakanlık Teşkilat Kanununun 17/A maddesine göre İnsan Hakları ile ilgili
sayısal verileri açıklamak Başkanlığımızın görevleri arasında sayılmaktadır. Kamu hizmetlerinin yürütülmesinde “şeffaflık ilkesi”
gereği, Başkanlığımıza, 81 İl İnsan Hakları Kurulu’na ve 892 İlçe İnsan Hakları
Kurulu’na yapılan insan hakları ihlâl iddialarına ilişkin sayısal veriler, 2004
yılı başından itibaren 6 ayda bir kamuoyuna
açıklamaya başlanmıştır. 2010 yılında ise 3’er aylık dönemler halinde yayınlanmış ve
önümüzdeki yıllarda da aynı şekilde devam edilecektir. Bu veriler sadece ihlal
iddialarıyla ilgili rakamlardır. Açıklanan rakamlar, sayısal veri elde etmek
için geliştirilen “İnsan Hakları Başkanlığı Başvuru” sistemi ile İl ve İlçe
İnsan Hakları Kurullarından gelen sayısal veriler marifetiyle elde
edilmektedir.
İnsan hakları ihlâl
iddiasında bulunan kişiler tarafından yapılan başvurular neticesinde, Türkiye
İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) teknik desteğiyle analiz edilen formlarda yer alan
bilgiler, sayısal veri halinde kamuoyunun bilgisine sunulmaktadır.
İl ve İlçe İnsan Hakları Kurulları,
2003 yılı Kasım ayında yeniden yapılandırılarak toplumun tüm kesimlerinin
temsiline imkan sağlayacak şekilde; sivil
toplum temsilcilerinin ağırlıkta olduğu yeni bir yapıya kavuşturulmuştur. 23/11/2003 tarih 25298 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan
İl ve İlçe İnsan Hakları Kurullarının Kuruluş, Görev ve Çalışma Esaslar Hakkında
Yönetmelik’e göre bulunması gereken üyeler şunlardır;
·
İnsan hakları alanında faaliyet gösteren STK yetkilisi,
·
Belediye
Başkanı veya temsilcisi,
·
Üniversite
ve fakülte temsilcileri,
·
İl
Genel Meclisi temsilcileri,
·
Tabip
odası temsilcisi,
·
Baro
temsilcisi,
·
Muhtar
temsilcisi,
·
TBMM’de
grubu bulunan siyasî parti temsilcileri,
·
Yerel
basın temsilcisi,
·
Okul-aile
birliği temsilcisi,
·
Sendika
temsilcileri,
·
Ticaret,
sanayi ve meslek odası temsilcisi,
Kamuoyuna saygıyla duyurulur.
10 Şubat 2011
Mehmet Yılmaz
KÜÇÜK
İnsan Hakları Başkanı
A.
2010 yılı
(2010 yılı)
|
BAŞVURU SAYISI
|
895
|
|
2. Adil Yargılanma
|
468
|
3. Kötü Muamele Yasağı
|
394
|
4. Çalışma ve
Sözleşme Hakkı
|
383
|
5. Çevre Hakkı
|
350
|
6. Eğitim ve
Öğrenim Hakkı
|
343
|
7. Dilekçe Hakkı
|
330
|
8. Tutuklu ve
Hükümlü Hakkı
|
258
|
9. Mülkiyet Hakkı
|
247
|
10. Sosyal Güvenlik
Hakkı
|
241
|
11. Ayrımcılık
Yasağı
|
144
|
12. Engelli Hakkı
|
139
|
13. Kişi Hürriyeti
ve Güvenliği Hakkı
|
133
|
14. Tüketici Hakkı
|
145
|
15. Yaşam Hakkı
|
111
|
16. Aile
Kurma/Ailenin Korunması Hakkı
|
101
|
17. Kadın Hakkı
|
76
|
18. Yerleşme ve
Seyahat Hakkı
|
68
|
19. Çocuk Hakları
|
56
|
20. Uyrukluk Hakkı
|
53
|
21. İşkence Yasağı
|
51
|
22. Özel Hayatın
Gizliliği
|
44
|
23. Din ve Vicdan
Özgürlüğü
|
42
|
24. Örgütlenme
Özgürlüğü
|
33
|
25. Seçme Seçilme
ve Siyasi Faaliyet Hakkı
|
29
|
26. Konut
Dokunulmazlığı Hakkı
|
28
|
27. Bilim ve Sanat
Özgürlüğü
|
25
|
28. Zorla Çalıştırılma
ve Angarya Yasağı
|
23
|
29. Toplantı ve
Gösteri Yürüyüşü Hakkı
|
17
|
30.
Haberleşme/Basın Hürriyeti
|
15
|
31. Düşünce ve
İfade Hürriyeti
|
13
|
32. Diğer
|
2010
|
33.
Belirsiz/Bilinmiyor
|
1530
|
TOPLAM
|
8795
|
2010 yılı içerisinde Başkanlığımıza
internet ortamında 4736 ve posta, faks, telefon vb. yollarla 1496 başvuru olmak
üzere 6232, İl ve İlçe İnsan Hakları
Kurullarına 2446 olmak üzere toplam 8678 kişi 8795 hak konusunda ihlal
iddiasıyla başvuruda bulunulmuştur.
2010
yılı içerisinde Başkanlığımız tarafından gerçekleştirilen tanıtım ve
bilinçlendirme faaliyetleri sayesinde Başkanlığımıza yapılan toplam
başvuruların % 76’sı internet
üzerinden gerçekleştirilmiştir. Söz konusu bu oran, Stratejik Plan’da
performans göstergesi olarak belirlenen % 60’lık hedefin üzerindedir.
2.
İHLAL İDDİASIYLA ŞİKAYET EDİLEN KURUMLAR :
İhlal
iddiası başvurularının şikayete konu olan kurumlara göre dağılımını
göstermektedir. Söz konusu şikayetler iddia niteliğinde olup, doğruluğu ilgili
kurumlar tarafından arastırılmaktadır. Bununla birlikte bu rakamlar
sikayetlerin hangi kurumlar hakkında yoğunlastığı konusunda genel bir fikir
vermektedir. Ayrıca her bir ihlal iddiası birden çok hak konusunu kapsayacağı
için hak konuları ile şikayete konu kurumlar arasında sayısal eşitlik
aranmayabilir.
v
2010 yılında şikayet edilen
Kurumlar bazında sıralama şu şekilde gerçekleşmiştir.
BAŞVURU SAYISI
|
|
Bakanlıklar
|
1670
|
Sağlık Kurumu
|
611
|
Emniyet
|
567
|
Adliye
|
566
|
Belediye
|
548
|
Özel Sektör
|
508
|
Eğitim ve Öğretim
Kurumları
|
499
|
Ceza ve Tutukevi
|
303
|
Banka
|
238
|
Valilik
|
233
|
Sosyal Güvenlik
Kurumu
|
216
|
Kaymakamlık
|
143
|
Jandarma
|
83
|
Meslek Odası ve
Birliği
|
75
|
İl Özel İdaresi
|
71
|
Köy Muhtarlığı
|
41
|
Sosyal Hizmet
Kurumu
|
34
|
Diğer kurumlar
|
1066
|
Şikayet Edilen Kurum Yok
|
1026
|
TOPLAM
|
8498
|
3.
BAŞVURULARIN İLLERE GÖRE DAĞILIMI
A. 2010 yılı :
2010 yılı verilerine
göre insan hakkı ihlal iddiası ile 8678
kişi tarafından toplam 8795 ihlal edildiği iddia edilen hak konusu başvurusunun başvuru
yapılan illere göre dağılımı şu şekilde
gerçekleşmiştir:
Adana
|
366
|
İstanbul
|
1296
|
Zonguldak
|
41
|
Adıyaman
|
208
|
İzmir
|
496
|
Aksaray
|
18
|
Afyonkarahisar
|
43
|
Kars
|
11
|
Bayburt
|
1
|
Ağrı
|
427
|
Kastamonu
|
91
|
Karaman
|
26
|
Amasya
|
26
|
Kayseri
|
81
|
Kırıkkale
|
119
|
Ankara
|
654
|
Kırklareli
|
19
|
Batman
|
28
|
Antalya
|
194
|
Kırşehir
|
36
|
Şırnak
|
6
|
Artvin
|
27
|
Kocaeli
|
140
|
Bartın
|
39
|
Aydın
|
129
|
Konya
|
285
|
Ardahan
|
14
|
Balıkesir
|
59
|
Kütahya
|
104
|
Iğdır
|
5
|
Bilecik
|
9
|
Malatya
|
85
|
Yalova
|
11
|
Bingöl
|
13
|
Manisa
|
99
|
Karabük
|
24
|
Bitlis
|
18
|
Kahramanmaraş
|
157
|
Kilis
|
18
|
Bolu
|
113
|
Mardin
|
64
|
Osmaniye
|
40
|
Burdur
|
11
|
Muğla
|
189
|
Düzce
|
44
|
Bursa
|
240
|
Muş
|
35
|
Yurtdışı
|
124
|
Çanakkale
|
35
|
Nevşehir
|
46
|
Belirsiz
|
482
|
Çankırı
|
19
|
Niğde
|
51
|
Toplam
|
8678
|
Çorum
|
41
|
Ordu
|
73
|
|
|
Denizli
|
115
|
Rize
|
39
|
|
|
Diyarbakır
|
112
|
Sakarya
|
134
|
|
|
Edirne
|
27
|
Samsun
|
65
|
|
|
Elazığ
|
48
|
Siirt
|
4
|
|
|
Erzincan
|
63
|
Sinop
|
26
|
|
|
Erzurum
|
105
|
Sivas
|
68
|
|
|
Eskişehir
|
79
|
Tekirdağ
|
76
|
|
|
Gaziantep
|
89
|
Tokat
|
38
|
|
|
Giresun
|
27
|
Trabzon
|
103
|
|
|
Gümüşhane
|
11
|
Tunceli
|
8
|
|
|
Hakkâri
|
9
|
Şanlıurfa
|
82
|
|
|
Hatay
|
115
|
Uşak
|
11
|
|
|
Isparta
|
36
|
Van
|
53
|
|
|
Mersin
|
85
|
Yozgat
|
20
|
|
|
B. 2010 yılı İlk On İl
Sıralaması :
4. DEĞERLENDİRME :
İnsan
Hakları Başkanlığı ile 81 İl ve 892 İlçe İnsan
Hakları Kuruluna yapılan insan hakları ihlâl iddiası başvurularına ilişkin
sayısal veriler, kamu hizmetlerinde “şeffaflık ilkesi” gereği 2004 yılı
başından itibaren kamuoyuna açıklanmaya başlamıştır. Bu başvurular, ihlâl iddiası niteliğinde olup, bu iddiaların doğru olup olmadığı ilgili
kurumlar nezdinde araştırılmaktadır. Doğruluğu
kanıtlanmış hak ihlaline ilişkin veriler, ülkemizdeki insan hakları
sorunlarının nitelik ve boyutu hakkında genel anlamda bir fikir vermektedir.
2004
yılında Başkanlığımıza ve Kurullara toplam 847 başvuru yapılırken, bu sayı 2005
yılında1373, 2006 yılında 1590, 2007
yılında 1495, 2008 yılında 4788, 2009 yılında 4503’tür. 2010 yılı döneminde ise toplam başvuru
sayısı 8678 olarak gerçekleşmiştir.
BAŞVURU
YERİ
|
2004
|
2005
|
2006
|
2007
|
2008
|
2009
|
2010
|
GENEL TOPLAM
|
İHB
|
354
|
552
|
666
|
447
|
1574
|
1941
|
6232
|
11766
|
İl ve İlçe Kurulları
|
493
|
821
|
924
|
1048
|
3214
|
2562
|
2446
|
11508
|
TOPLAM
|
847
|
1373
|
1590
|
1495
|
4788
|
4503
|
8678
|
23274
|
·
2010 yılı içerisinde hak
konularına göre ilk üç sıradaki
başvurular şu şekilde sıralanmıştır:
1.
Sağlık ve Hasta Hakkı
(895)
2.
Adil Yargılanma Hakkı
(468)
3.
Kötü Muamele Yasağı
(394)
·
20010 yılı ilk dokuz aylık
dönemde şikayet edilen kurumlara göre ilk üç sıradaki kurumlar şu şekilde
sıralanmıştır;
1.
Bakanlıklar (1670)
2.
Sağlık Kurumları (611)
3.
Emniyet (567)
2010 yılında
Başkanlığımıza ve Kurullara yapılan başvurular hak kategorilerine göre
değerlendirildiğinde şikayetlerin yoğunlaştığı alanlar şu şekildedir:
SAĞLIK ve HASTA HAKKI
·
Hastanelerde
hastalara gerekli özenin gösterilmemesi
·
Sağlık
hizmetlerinin gereği gibi verilmediği yönündeki başvurular
·
Ceza
evlerinde sağlık şartlarının yeterince karşılanamadığı yönündeki başvurular
·
Yanlış
teşhis konulması ve buna bağlı olarak yanlış tedavi sonucu ortaya çıkan sorunlar
·
Hastalık
nedeniyle askerlik görevinden muaf tutulma talepleri
ADİL YARGILANMA HAKKI
·
Mahkeme
kararlarının yerine getirilmesinde yaşanan gecikmeler
·
Tutukluluk
süresinin uzunluğu
·
Yeniden
yargılanma talepleri
·
Davaların
uzun sürmesi
·
Meslekten
ihraç nedenlerinin dayanaksız yapıldığına dair iddialar
·
Temyiz
edilen davalarda kararların bozulması talepleri
·
Çeşitli
olaylar nedeniyle bireylerin avukat tayin edilmesi talepleri ve bu konuda
yaşanan sorunlar
·
Haksız
yere mahkumiyet kararı verildiği iddiaları
·
Yurt
dışında yaşayan Türk vatandaşlarının yabancı mahkemelerde devam eden davalarına
ilişkin hukuki yardım talepleri
·
Müdafilerin
davalara karşı ilgisizliği
·
Temyiz
davalarının sonuçlanmasında yaşanan gecikmeler
·
Cumhuriyet
savcılıklarına yapılan başvurulara karşı yetkililerin kayıtsızlığı
·
Yargı
kararlarına uyulmadığı yönündeki şikayetler
KÖTÜ MUAMELE YASAĞI
·
Kamu
kurum ve kuruluşlarında görev yapan kamu görevlilerinin kişilere yönelik
özensiz ve ilgisiz davranışları
ÇALIŞMA VE SÖZLEŞME HAKKI
·
Mahkeme
kararıyla işe iadesi gerekenlerin işlemlerinin sonuçlandırılmasında yaşanan
gecikmeler
·
Özürlü
ve üniversite mezunu özürlü vatandaşların iş talepleri
·
Üniversite
elemanlarının akademik ilerlemelerinin engellediği yönündeki şikayetleri
·
Özel
sektörde çeşitli nedenlerle iş bıraktırılmaya zorlanan kişilerin başvuruları
·
Sigortasız
işçi çalıştırılması nedeniyle yapılan şikayetler
·
Prim
ödeme sistemine dönük şikayetler
·
Çalışanların
çeşitli nedenlerden kaynaklanan tayin taleplerinin sonuçlandırılmaması
nedeniyle yaşanan sorunlar
·
İşyerlerinde
çalışma koşullarının elverişsiz olduğu yönündeki şikayetler
·
Eski
hükümlülerin iş bulma konusundaki talepleri
·
Sebepsiz
işten çıkartılma iddiaları
·
Çalışma
saatlerinin uzun olduğu şikayetleri
·
Bazı
kamu hizmeti yapan meslek mensuplarının zorlu çalışma koşulları nedeniyle
yaptığı şikayetler
·
Subay
ve astsubaylar için mecburi hizmet süresine ilişkin düzenlemenin yeniden gözden
geçirilmesi talepleri
TUTUKLU VE HÜKÜMLÜ
·
Tutuklu
ve hükümlülerin daha iyi yaşama isteği, özellikle yetersiz gıda ve sağlık
imkanlarıyla ilgili sıkıntılar
·
Farklı cezaevlerine nakil talepleri
·
Af
talepleri
·
Yer
sıkıntısı, ceza evlerinin doluluk oranının yüksekliği,
·
Genel
hapishane koşulları, fiziki yapı vb.
·
Mahkum
ve tutukluların sağlık sorunlarının giderilmesi talepler
ÇEVRE HAKKI
·
Doğal
afetler nedeniyle mülklerini kaybeden vatandaşların talepleri
·
Kırsal
alanlarda içme suyu kaynaklarından yararlanmalada ortaya çıkan anlaşmazlıklar
·
Kompleks
iş sahalarının çevreye zarar verdiğine ilişkin şikayetler
·
Büyükşehirlerde
alt yapı yetersizliklerinden kaynaklanan şikayetler
·
Gürültü
kirliliğinden kaynaklanan şikayetler
·
Baz
istasyonlarının çevreye verdiği zararlara ilişkin şikayetler
·
Trafik
sorunları
·
Bazı
Organize Sanayi Bölgelerinin yerleşim yerlerine yakın olması şikayetleri
MÜLKİYET HAKKI
·
Emekli
maaşlarının kaybı/geri alınması/kesilmesi vb. sebeplerle yapılan şikayetler
·
Vergi
mükelleflerince vergi sisteminin işleyişine yönelik şikayetler
·
Tapu
ve kadastro sorunları nedeniyle kişiler arasında ortaya çıkan ihtilaflar
·
Doğal
afetlerden etkilenen vatandaşların mülkiyet talepleri
·
Kırsal
alanlarda doğal kaynakların kullanılmasında ortaya çıkan ihtilaflar
·
Çalışan
kişilerin maaş, hak ediş ve ücretleri almakta yaşadıkları sorunlar
·
Kooperatiflerde
yaşanan sıkıntılar
·
Yurt
dışında çalışan vatandaşların ücretlerini alamamaları
·
İdari
para cezaları konusunda yaşanan sıkıntılar
YERLEŞME
ve SEYAHAT HAKKI
·
Barınma
evlerinin yetersizliği hakkındaki şikayetler
·
Mülteci
ve sığınma hakkı talepleri
EĞİTİM VE ÖĞRETİM HAKKI
·
Kredi
ve burs talepleri
·
Kılık
kıyafeti nedeniyle öğrenim hakkının engellendiği yönündeki başvurular
·
Bazı
fakülte mezunlarının pedagojik formasyon sertifika programlarına girişte
yaşanan sorunlara yönelik şikayetler
·
Askeri
okullarda okuyan öğrencilerin bu okullarla ilişiklerinin kesilmesi ve bu
nedenle talep edilen tazminat tutarlarının ödenmesi için yardım talepleri
·
Yurt
dışında öğrenim görmek isteyen öğrencilerin yardım talepleri
·
Sınav
harçları konusundaki şikayetler
·
Üniversite
ikinci öğretim katkı paylarına yönelik talepler
ENGELLİ HAKKI
·
Özürlü
üniversite öğrencilerinin iş talepleri
·
Özürlü
aylığı talepleri
·
Özürlü
aylığı alan vatandaşların aylıklarının kendileri tarafından kullanılamaması
nedeniyle yapılan şikayetler
·
Özürlü
istihdamının arttırılması konusunda çalışma yapılması talepleri
·
Özürlülerin
askerlikten nasıl muaf tutulacağı konusunda bilgi talepleri
·
Engellilere
yönelik şiddet uygulanması
·
İşyerlerinde
ve ulaşımda günlük yaşam ihtiyaçlarının giderilmesinde karşılaşılan sorunlar
·
Ailesinde
özürlü olanların yardım ve bakım talepleri
AİLE KURMA/ AİLENİN KORUNMASI HAKKI
·
Eşlerin
görev yeri değişikliği sonucun yaşanan sorunların giderilmesi talepleri
·
Yurtdışında
yaşayan Türk vatandaşlarının aile birliğinin korunmasına yönelik talepleri
·
Tayin
talepleri
·
Cezevlerinden
başka cezaevlerine nakil talepleri
·
Yabancı
ve göçmenlerin geldikleri yerlerdeki aileleriyle ilgili talepleri
·
Mültecilerin
aile birleştirme talepleri
·
Aile
içi şiddet nedeniyle yapılan başvurular
KADIN HAKLARI
·
Kadınların
sosyo-ekonomik nedenlerle çeşitli işlerde çalıştırılmaya zorlanması
·
Cinsel
sömürü mağduru kadınların bulundukları durumdan kurtulma talepleri
·
Kadına
yönelik şiddet
·
Aile
içi şiddet
ÇOCUK HAKLARI
·
Çocuklara
yönelik şiddet olaylarının arttığına dair şikayetler
·
Yaşam
koşullarının (barınma, sağlık, eğitim vb.) kötü olması
·
Aile
içi şiddet
·
Çocukların
sosyal ihtiyaçlarının karşılanmasını sağlayacak fiziki mekanların yetersizliği
·
Kayıp
çocukların bulunması yönündeki talepler
DİĞER
·
İnsan
hakları alanında yapılan faaliyetler hakkında bilgi talepleri
·
Danışmanlık
talepleri
·
Çeşitli
mevzuat hakkında bilgi talepleri
·
Yüksek
tazminat tutarlarıyla karşılaşan kişilerin yardım talepleri
·
Maddi
yardım talepleri
·
Başvuruların
takibinde yaşanan güçlükler
·
Memnuniyet
başvuruları
·
Kamu
kurum ve kuruluşlarına yapılan başvuruların takibinin yapılması talepleri
AYRIMCILIK YASAĞI
·
Cinsel
yönelimi farklı olanların başvuruları
·
Yurt
dışında yaşayan Türk vatandaşlarının bulunduğu ülkelerde ayrımcılığa uğradığı
yönündeki şikayetler
·
Kılık
kıyafeti nedeniyle öğrenim hakkının engellendiği yönündeki başvurular
·
Kamu
hizmetlerden yararlanılmasında kamu görevlilerinin ayrımcılık yaptığı yönündeki
şikayetler
HABERLEŞME/BASIN
HÜRRİYETİ
·
Ceza
ve tutukevlerindeki tutuklu ve mahkumların basın ve yayın araçlarına erişiminin
engellendiği yönündeki şikayetleri
KİŞİ
HÜRRİYETİ ve GÜVENLİĞİ HAKKI
·
Çeşitli
nedenlerle şuça karışanların yakalanması talepleri
·
Kayıp
çocukların bulunması talepleri
SOSYAL
GÜVENLİK HAKKI
·
Emekli
maaşı bağlanmaması, eksik bağlanması ve kesilmesi nedeniyle yapılan şikayetler
·
Özel
sektörün yükümlülüklerini yerine getirmediği yönündeki şikayetler
·
Sosyal
güvenlik sigortası hakkının iptal edilmesi
UYRUKLUK
HAKKI
·
Mülteci
statüsü tanınması talepleri
·
İkamet
Tezkeresi konusunda yapılan şikayetler
·
Yurtdışındaki
vatandaşların Türkiye’deki işlemlerine ilişkin şikayetler
YAŞAM
HAKKI
·
Kamu
otoritelerinin bireylerin zarar görmemesi için gerekli önlemleri almamasına
yönelik şikayetler
Yorumlar
Yorum Gönder